Pilot बनणे हे अनेक तरुणांसं स्वप्न असते. आकाशात उड्डाण करणे, विविध देश पाहता काम करता राहणे आणि आकर्षक पगार मिळवणे ही गोष्टी अनेकांना भुरळ घालते. पण या जरासी वाटणाऱ्या नोकरीमागे असते ती यादीकर्त्या मेहनत, जबाबदारी आणि धोका. अलीकडेच Air India ड्रीमलाइनर विमानाला झालेल्या दुर्घटनेनंतर या क्षेत्राकडे लोकांचं लक्ष वेधलं गेलं आहे.
या अपघातात विमानाचे कॅप्टन सुमित सभरवाल आणि फर्स्ट ऑफिसर क्लाईव्ह कुंदर यांचाही मृत्यू झाला. त्यांच्यासह विमानातील सर्व प्रवाशांचाही मृत्यू झाला. या घटनेनं केवळ विमान कंपन्याच नव्हे, तर सामान्य नागरिकांनाही हादरवून सोडलं.
या पार्श्वभूमीवर अनेकांना एक प्रश्न सतावत आहे – Pilot ची सॅलरी किती असते आणि त्यांच्या नोकरीत नेमकं काय काय धोके असतात?
पायलटची सॅलरी किती असते?
एअर इंडियासारख्या आघाडीच्या एअरलाइन्समध्ये बोईंग 787 सारख्या मोठ्या विमानाचं संचालन करणाऱ्या कॅप्टनचा पगार महिन्याला साधारण ₹8 लाख ते ₹10 लाख असतो. तर फर्स्ट ऑफिसरला सुमारे ₹4 लाख ते ₹6 लाख पगार मिळतो. मात्र हा पगार पायलटच्या:
अनुभव,
फ्लाइंग अवर्स,
रँक (कॅप्टन की फर्स्ट ऑफिसर),
देशांतर्गत की आंतरराष्ट्रीय उड्डाण यावर अवलंबून असतो.
पगाराशिवाय मिळणाऱ्या सुविधा
पायलट म्हणून काम करताना केवळ पगारच नाही, तर इतरही भत्ते आणि सुविधा मिळतात:
ओव्हरटाइमसाठी वेगळं पेमेंट
रात्रीच्या फ्लाइटसाठी नाईट अलाऊन्स
परदेशी थांब्यासाठी स्टे अलाऊन्स
सुट्टीच्या दिवशी काम केल्यास अतिरिक्त वेतन
वैद्यकीय आणि विमा सुविधा
एलटीए (Leave Travel Allowance)
Pilot बनण्यासाठी काय आवश्यक आहे?
Pilot बनणं एका दिवसाचं काम नाही. त्यासाठी खालील टप्प्यांमधून जावं लागतं:
१२ वी (PCM विषयासह) उत्तीर्ण होणे
DGCA मान्यताप्राप्त फ्लाईंग स्कूलमधून कमर्शियल पायलट ट्रेनिंग
CPL (कमर्शियल पायलट लायसेंस) प्राप्त करणे
वैद्यकीय चाचण्या आणि मानसिक आरोग्य तपासणी
अनुभव मिळवण्यासाठी कॉर्पोरेट किंवा चार्टर विमान कंपन्यांमध्ये सुरुवात
जबाबदारी आणि जोखीम
पायलटच्या नोकरीत एक चूकही जीवघेणी ठरू शकते. विमान उडवतांना हवामान, तांत्रिक समस्या, मानवी लाप्स, फ्यूल मॅनेजमेंट आणि प्रवाशांचे सुरक्षेची बाब पायलटवर वर असते. अशा घडामोडीत निर्णयक्षमता आणि शांत स्वभाव अत्यंत करिअर-वाढायची आवश्यकता असतो.
ड्रीमलाइनर दुर्घटनातून हे स्पष्ट झालं की, पायलटची नोकरी केवळ ग्लॅमरस नसल्याने धोकादायकही असते. या अपघातात दोन्ही Pilot आपला जीव गमवून गेले. त्यांच्या कुटुंबीयांसाठी हा मोठा धक्का होता आणि संपूर्ण भारतासाठी एक दुःखद घटना.
समाजाने काय समजून घ्यावं?
आपण विमानात प्रवास करताना अनेकदा पायलटबद्दल फार विचार करत नाही. पण एक विमान सुरक्षितपणे पोहोचवणं ही केवळ मशीनची नव्हे, तर एका अनुभवी आणि सतर्क मनाची जबाबदारी असते. पायलट हे केवळ वाहनचालक नसतात, ते शेकडो जीवांच्या सुरक्षेचे रक्षक असतात.
