Space Fact :अंतराळात जाण्यासाठी रॉकेटला प्रचंड वेग आणि ऊर्जा लागते. कारण त्याला पृथ्वीच्या गुरुत्वाकर्षण शक्तीवर मात करून अवकाशात झेप घ्यायची असते. ही ऊर्जा मिळवण्यासाठी विशिष्ट प्रकारच्या इंधनाचा वापर केला जातो.
रॉकेटसाठी कोणतं इंधन वापरलं जातं?
रॉकेटमध्ये मुख्यतः दोन प्रकारची इंधने वापरली जातात:
- लिक्विड फ्यूल (द्रव इंधन)
- द्रवरूप ऑक्सिजन (LOX) आणि हायड्रोजन यांचे मिश्रण
- मोठ्या प्रमाणावर ऊर्जा निर्माण करण्यास सक्षम
- उदाहरण: SpaceX Falcon 9, NASA च्या मिशनमध्ये वापरले जाणारे इंधन
- सॉलिड फ्यूल (घन इंधन)
- अमोनियम पर्च्लोरेट आणि अॅल्युमिनियमचे मिश्रण
- हे इंधन दीर्घकाळ टिकणारे आणि उच्च उर्जा निर्माण करणारे असते
- उदाहरण: PSLV (भारताचं पोलर सॅटेलाईट लॉन्च व्हेईकल)
सुनिता विल्यम्सच्या यानात कोणतं इंधन लागेल?
सुनिता विल्यम्सला परत आणण्यासाठी Boeing Starliner हे यान वापरण्यात येईल. या यानात प्रामुख्याने मोनोमिथाइल हायड्राझीन (MMH) आणि नायट्रोजन टेट्रॉक्साइड (N₂O₄) या प्रकारचं इंधन वापरलं जातं. हे इंधन अंतराळात देखील प्रभावीपणे कार्य करते आणि लँडिंगसाठी आवश्यक ऊर्जा प्रदान करते.
रॉकेट इंधनाच्या खास गोष्टी
- रॉकेट इंधन हे सामान्य वाहनांप्रमाणे नसते, कारण त्याला कमी जागेत जास्त ऊर्जा निर्माण करण्याची क्षमता असावी लागते.
- काही रॉकेटमध्ये क्रायोजेनिक इंधन (अत्यंत कमी तापमानाला साठवलेलं इंधन) वापरलं जातं.
- भविष्यात इलेक्ट्रिक आणि सौर ऊर्जेवर चालणाऱ्या रॉकेट्सवर संशोधन सुरू आहे.