Vat Purnima 2025 हा दिवस संपूर्ण भारतभरात विवाहित महिलांसाठी अत्यंत महत्त्वाचा मानला जातो. ज्येष्ठ पौर्णिमेला साजरी केली जाणारी वट पौर्णिमा पतीच्या दीर्घायुष्यासाठी व्रत ठेवून, वडाच्या झाडाची पूजा करण्याचा पवित्र दिवस आहे. या दिवशी महिलांचे व्रत, पूजा विधी, कथा आणि श्रद्धेचा महिमा यामागे अनेक धार्मिक आणि सांस्कृतिक भावनांचा समावेश आहे.
Vat Purnima म्हणजे काय?
Vat Purnima म्हणजे ज्येष्ठ महिन्यातील पौर्णिमा. या दिवशी विवाहित स्त्रिया उपवास करत, वडाच्या झाडाभोवती तीन वेळा दोरा गुंडाळत पूजा करतात. यामागे सत्यवान आणि सावित्रीची पौराणिक कथा आहे, जिच्यामध्ये सावित्रीने आपल्या पतीचा मृत्यू यमराजाकडून परत मिळवला होता.
वट सावित्री व्रत कथा
प्राचीन काळी मद्र देशाचा राजा अश्वपती यांना सावित्री नावाची कन्या झाली होती. ती अत्यंत सुंदर, शीलवती, बुद्धिमान आणि धाडसी होती. सत्यवान नावाच्या एका तपस्वी राजकुमारावर तिचं मन जडलं. नारद मुनिंनी तिला इशारा दिला की सत्यवान अल्पायुषी आहे, परंतु सावित्री आपल्या निश्चयावर ठाम राहून त्याच्याशी विवाह करते.
विवाहानंतर दोघं जंगलात राहू लागतात. नियोजित दिवशी सत्यवानाला लाकूड तोडताना मृत्यू येतो आणि यमराज त्याचा आत्मा घेऊन जातात. सावित्री यमराजाच्या मागे मागे जाऊन त्यांना धर्मविषयक चर्चा करून प्रभावित करते. यमराज तिच्या भक्तीने प्रसन्न होतात आणि तिला तीन वरदान मागायला सांगतात.
सावित्री पहिलं वरदान सासरचं राज्य, दुसरं शंभर पुत्रांचं आणि तिसरं स्वतःच्या पतीचं आयुष्य मागते. यमराज आपलं वचन पाळतात आणि सत्यवानाला परत जीवदान देतात. म्हणूनच, वट पौर्णिमेला सावित्रीसारखी निष्ठा, समर्पण आणि विवेक दाखवणाऱ्या स्त्रिया आपल्या पतीसाठी व्रत करतात.
Vat Purnima 2025 चे शुभ मुहूर्त
वट पौर्णिमा 2025 साठी पूजेसाठी शुभ काळ असा आहे:
ब्रह्म मुहूर्त: सूर्योदयापूर्वीचा काळ अत्यंत शुभ मानला जातो.
मुख्य पूजा मुहूर्त: सकाळी 11:55 ते दुपारी 12:51
व्रत कसे करावे?
वट पौर्णिमेच्या दिवशी विवाहित स्त्रियांनी सूर्योदयापूर्वी उठून स्नान करून पवित्र वस्त्र धारण करावं. पतीच्या आयुष्यासाठी संकल्प करून व्रत ठेवावे. काही स्त्रिया निर्जल उपवास करतात, तर काही फक्त एकवेळ खाणं (एकभुक्त) पाळतात.
पुढे वडाच्या झाडाजवळ जाऊन त्याची पूजा केली जाते. झाडाभोवती तीन वेळा दोरा गुंडाळून फुलं, कापूर, अगरबत्ती, सिंदूर, हलद-कुंकू आणि नैवेद्य अर्पण करतात. व्रत कथा ऐकली जाते. पतीच्या चरणी नमस्कार करून त्यांच्या दीर्घायुष्यासाठी प्रार्थना केली जाते.
पूजेसाठी लागणारी साहित्य:
फुलं, फळं, अक्षता
वडाच्या झाडासाठी पवित्र दोरा
साडी, चुड्या, बांगड्या (वटसावित्रीचे प्रतिक म्हणून)
नारळ, सुपारी, आणि पाण्याने भरलेला कलश
साखर, गूळ, साजूक तूप
पूजेच्या वेळी व्रतकथा पुस्तक
उपवास कधी सोडावा?
वडाच्या झाडाची पूजा झाल्यानंतर आणि व्रतकथा ऐकल्यानंतर काही स्त्रिया दुपारी पाणी पिऊन व्रत सोडतात. काही संध्याकाळी सूर्यास्तानंतर व्रत पूर्ण करतात. यामध्ये श्रद्धेनुसार वेगळेपणा दिसतो.
वट पौर्णिमेचे महत्त्व
या दिवशी केवळ पतीच्या दीर्घायुष्यासाठी नव्हे, तर संपूर्ण कुटुंबाच्या कल्याणासाठी प्रार्थना केली जाते. भारतीय संस्कृतीत पती-पत्नीचे नाते अत्यंत पवित्र मानले जाते आणि त्यात भक्ती, निष्ठा आणि समर्पण हे गुण अत्यंत महत्त्वाचे मानले जातात.
सावित्रीसारख्या सती स्त्रियांच्या कथा समाजाला नीतिमूल्ये, निष्ठा आणि विवेक यांचा संदेश देतात. म्हणूनच वट पौर्णिमा हा सण स्त्रियांसाठी आत्मबल, श्रद्धा आणि सांस्कृतिक अभिमानाचा एक महत्त्वाचा दिवस आहे.
