2008 मध्ये मुंबईवर झालेला 26/11 चा दहशतवादी हल्ला आजही अनेकांच्या मनात ताजा आहे. त्या रात्रीचा भीषण अनुभव, रस्त्यांवर झालेला गोळीबार, जळणारी हॉटेल्स, आणि शूर पोलीस व जवानांचे बलिदान कोणीच विसरू शकत नाही. आणि याच भीषण हल्ल्यामागे ज्यांचा सहभाग होता, त्यापैकी एक म्हणजे Tahawwur Rana.
Tahawwur Rana Extradition या विषयाने सध्या फिरणारी चर्चा पुन्हा होणं यात येत आहे. कारण तब्बल 16 वर्षांनंतर त्याला भारतात आणण्यात येत आहे. ही प्रक्रिया न्यायाच्या दृष्टीनेच नाही, तर भारताच्या सार्वभौमत्वासाठीही एक मोठं यश मानलं जातं.
Tahawwur Rana कोण आहे?
तहव्वुर हुसैन राणा हा मूळचा पाकिस्तानचा नागरिक असला, तरी त्याने नंतर कॅनडाची नागरिकता घेतली होती. तो व्यवसायाने डॉक्टर असला, तरी त्याचे संबंध दहशतवादी संघटनांशी असल्याचे अनेक पुरावे सापडले आहेत. David Coleman Headley, ज्याचे खरे नाव दाऊद गिलानी आहे, त्याचा तो जवळचा सहकारी होता. हेडलीने 26/11 हल्ल्याची रेकी केली होती आणि त्यासाठी राणाने त्याला मदत केली होती.
Tahawwur Rana पुणे येथून गेल्या काही वर्षांपासून अमेरिकेच्या लॉस एंजेलिस येथील मेट्रोपॉलिटन डिटेंशन सेंटरमध्ये बंद होता. भारत सरकारने अनेक वेळा त्याच्या प्रत्यार्पणाची मागणी केली होती. अखेर अमेरिकेच्या सरकारने न्यायालयीन प्रक्रियेनंतर राणाच्या Extradition ला मंजुरी दिली.
राजकीय आणि आंतरराष्ट्रीय पातळीवरील सहकार्य
फेब्रुवारी 2020 मध्ये पंतप्रधान नरेंद्र मोदी आणि तत्कालीन अमेरिकन राष्ट्राध्यक्ष डोनाल्ड ट्रम्प यांच्यात झालेल्या बैठकीत या विषयावर चर्चा झाली होती. ट्रम्प यांनी सार्वजनिकरित्या सांगितले होते की, “अमेरिकेने एका खतरनाक दहशतवाद्याला भारतात पाठवण्याची तयारी दाखवली आहे.” ही घोषणा फक्त राजकीय स्टेटमेंट नव्हती, तर त्यामागे गंभीर प्रयत्न होते. आज त्याचे फळ भारताला मिळाले आहे.
भारत आगमनानंतर काय?
तहव्वुर राणाला भारतात आणल्यानंतर दिल्लीतील तिहार जेलमध्ये उच्च सुरक्षा विभागात ठेवले आहे. सुरक्षा यंत्रणांनी त्याच्या वर कडक नजर ठेवली असून त्याच्या चौकशीसाठी एक विशेष पथक तयार करण्यात आलं आहे. या पथकाचे मुख्य उद्दिष्ट म्हणजे 26/11 च्या कटात त्याची भूमिका, पाकिस्तानमधील दहशतवादी नेटवर्कशी संबंध, आणि भविष्यातील कोणतेही धोके याविषयी माहिती मिळवणे.
सामान्य जनतेच्या भावना आणि प्रतिक्रिया
या घटनेवर सामान्य मुंबईकर, आणि विशेषतः हल्ल्यातील पीडित व्यक्तींनी आपल्या भावना व्यक्त केल्या आहेत.
‘छोटू चाय वाला’ असे ओळखले जाणारे मोहम्मद तौफीक, ज्यांनी आपल्या सतर्कतेमुळे अनेकांचे प्राण वाचवले होते, म्हणाले, “जशी कसाबला आराम आणि बिर्याणी मिळाली, तसं याला मिळू नये. अशांसाठी खास कायदा असावा आणि 2-3 महिन्यात शिक्षा व्हावी.”
तसेच, देविका नटवरलाल रोटावन, ज्यांनी 26/11 मध्ये आपल्या कुटुंबियाला गमावलं, म्हणाल्या, “मला खूप आनंद आहे की राणाला अखेर भारतात आणलं जातंय. आता त्याच्याकडून माहिती मिळवा आणि लवकरात लवकर फाशी द्या.”
न्यायप्रणालीच्या परीक्षेचा क्षण
राणाच्या Extradition नंतर भारताच्या न्यायव्यवस्थेवर साऱ्या देशाचे लक्ष लागून आहे. देशवासीयांना अपेक्षा आहे की, 16 वर्षांच्या प्रतीक्षेनंतर आता या आरोपीवर कठोर कारवाई होईल. यात दिरंगाई झाली तर लोकांचा विश्वास डळमळीत होईल.
नवीन कायद्याची गरज
26/11 सारख्या केसेसमध्ये वेगळी न्यायप्रणाली असावी, असी मागणी अनेकांकडून होते आहे. जलदगती सुनावणी, पुराव्यांच्या आधारे 3 महिन्यांच्या आत निकाल, आणि दोषींना कठोर शिक्षा – ही आजच्या काळाची गरज आहे. अशा दहशतवाद्यांना कुठल्याही प्रकारची सवलत किंवा सुविधा न देता, कठोर संदेश देणं आवश्यक आहे.
Tahawwur Rana Extradition नारऐवजी मात्र फक्त एक न्यायिक प्रक्रिया नसून ती भारताच्या अस्मितेशी जोडलेली आहे. 26/11 च्या पीडितांना, त्यांच्या कुटुंबियांना आणि देशवासीयांना न्याय मिळवून देण्याच्या दिशेने हे एक महत्त्वाचं पाऊल आहे. आता संपूर्ण देश अपेक्षा करतोय – तहव्वुर राणा याला कठोरात कठोर शिक्षा मिळावी.
