मुनव्वर फारुकी, सोनू सूद, श्रेया घोषाल आदि सेलिब्रिटींनी Salim Merchant च्या आक्रोशाला पाठिंबा देऊन दहशतवाद्यांना कठोर शिक्षा व पीडितांसाठी तातडी मदतीची मागणी केली.
१. भीषण घटनेची पार्श्वभूमी
जम्मू‑काश्मीर राज्यातील Pahalgam च्या बैसरन खोऱ्यात 23 एप्रिल 2025 रोजी सायं. 4 चा सुमार होता. डरकाळ्यात बंदुकीच्या गोळ्यांनी रम्य टेकड्या थरथरल्या. तब्बल 40 पर्यटकांना भुरकीत करत दहशतवाद्यांनी धर्म विचारून गोळीबार केला. 26 निरपराधांचा जीव गेला, 20 हून अधिक जखमी झाले. या अमानुष कृत्याने देशभरचे जनमानस हेलावले.
२. सलीम मर्चंटचा व्हिडीओ-व्यथा आणि संताप
पोलादी वाणीचा संगीतमनस्वी गायक Salim Merchant सोशल मीडियावर हळहळ व्यक्त करणारा व्हिडीओ शेअर करतो “एक मुस्लीम म्हणून मला लाज वाटते.” त्याने ‘सूरह अल‑बकरा आयत 256’ उद्धृत करत स्पष्ट केलं की इस्लाम बळजबरीला प्रोत्साहन देत नाही. त्याचे शब्द, डोळ्यातली कळकळ, आणि स्वरातील कंप सर्वांनीच शेकडो शेअर्स, हजारो कमेंट्सचा पाऊस पाडला.
३. कुराणाचा संदेश विरुद्ध दहशतीचा मुखवटा
Salim ने निकालात निकाल काढला-“अतिरेकी हे मुस्लीम नसून केवळ दहशतवादी आहेत.” धर्माचा सन्मान राखणाऱ्या अनेक मुस्लिमांनी त्याच्या भूमिकेला पाठिंबा दिला. सोशल प्लॅटफॉर्मवर #TrueIslamAgainstTerror ट्रेंड झाला.
४. मुनव्वर फारुकी व इतरांच्या प्रतिक्रिया
स्टँड‑अप कॉमेडियन मुनव्वर फारुकीने Salim चा व्हिडीओ इन्स्टा‑स्टोरीवर शेअर करत मृतांप्रती प्रार्थना केली. अभिनेता सोनू सूदने ‘सेकंड ब्लड डोनेशन ड्राइव्ह’ जाहीर करून जखमींसाठी मदत पाठवली. गायिका श्रेया घोषाल, दिग्दर्शक कबीर खान, क्रिकेटर मोहम्मद सिराज सर्वांनी दहशतवाद्यांना कठोर शिक्षा देण्याची मागणी केली.
५. सामाजिक माध्यमांचा दबाव आणि जनआक्रोश
ट्विटरवर #PahalgamMassacre, #JusticeForVictims, #StopReligiousTerror हे हॅशटॅग्स अवघ्या चार तासांत 1 मिलियन ट्वीट्स पार. ‘Condemnation’ची लाट एवढी प्रबळ काही तासांतच केंद्र सरकारने सर्वपक्षीय बैठक जाहीर केली.
६. केंद्र सरकारची आपत्कालीन पावले
रक्षामंत्री राजनाथसिंह व गृहमंत्री अमित शाह यांनी आज (24 एप्रिल) दुपारी 3 वाजता संसद भवनात सर्वपक्षीय बैठक बोलावली. CRPF व NSGच्या अतिरिक्त पथकांना काश्मीरच्या संवेदनशील पट्ट्यावर तातडीने तैनात केले. NIAने तपासाची सूत्रे हाती घेतली; पहिल्या 24 तासांत 12 संशयित ताब्यात.
७. राष्ट्रीय एकात्मतेचा सूर
हल्ल्यातील एका मुस्लिम घोडेवाल्याने हिंदू पर्यटकांचे प्राण वाचवताना स्वतःचे प्राण गमावले—याची दखल Salim ‑मर्चंटसह अनेकांनी घेतली. या बलिदानाने ‘धर्माधारित द्वेषाला मानवतेचा प्रत्युत्तर ठणठणीत देऊ शकतो’ हा संदेश बळकट केला.
८. मीडिया आणि तणावग्रस्त नैराश्य
घटनेचे भीषण फुटेज अनियंत्रितपणे व्हायरल झाले. मानसोपचार तज्ज्ञांनी सतर्क राहण्याचे आवाहन केले—’डूम‑स्क्रोलिंग’ थांबवा, अधिकृत स्रोतांकडेच लक्ष द्या.
९. कायदेतज्ज्ञांचे मत
दहशतवाद्यांना ‘रेअर‑ऑफ‑द‑रेअरेस्ट’ शिक्षेसाठी UAPA कलम 16(1)‑A अंतर्गत जलदगती न्यायप्रक्रियेची गरज. सर्वोच्च न्यायालयाचे माजी न्यायमूर्ती मदन लोकुर यांनी सांगितले—“दहशतवादाशी तडजोड नाही; परंतु निष्पाप काश्मिरींना डांबू नका.”
१०. निष्कर्ष Condemnation पासून कृतीपर्यंत
Salim मर्चंटचा आक्रोश हे केवळ भावनिक उद्गार नाहीत; ते सध्याच्या सामाजिक‑धर्मीय सलोख्याचे आरपार पडलेले आरसे आहेत. भारताच्या गंगाजमनी संस्कृतीने पुन्हा एकदा सिद्ध केले दहशतवाद्यांचा धर्म नसतो, अन् माणुसकीची जात एकच असते. Condemnation ची धार जपली, तरच कठोर कारवाईचे पाऊल दृढ उचलले जाईल.
११. पहलगाम पर्यटनाचे स्वर्गद्वार ते दहशतीचे रणांगण
पहलगाम म्हणजे पाइनच्या कुशीतून वहाणाऱ्या लिद्दर नदीचे संगमस्थळ ’व्हॅली ऑफ शेफर्ड्स’. 2024 च्या पर्यटन आकडेवारीनुसार, येथे दरवर्षी १२ लाखाहून अधिक पर्यटक येतात. शांतिश्रमी स्थानिक अर्थव्यवस्था मेंढपाळी, घोडेवाट, हॉटेल्स‑हॉमस्टेवर अवलंबून. हल्ल्याने केवळ २६ जीवच नव्हे, तर हजारो काश्मिरींच्या रोजीरोटीवर गंडांतर आणले. पर्यटन उद्योगातील संघटनांचा अंदाज मे‑जून सीझनची ३० % बुकिंग्ज रद्द झाली. सोशल मीडियावर ‘Boycott Kashmir Trips’ टेंडन्सी वाढू नये म्हणून राज्य पर्यटन विभागाने #SafeKashmirTrails मोहिम सुरू केली.
१२. सेलिब्रिटींच्या वक्तव्यांचा जनधारणा‑इफेक्ट
प्रसिद्ध व्यक्तींची प्रतिक्रियांनी जनमत कौलाला वेग देतो. Salim मर्चंटचे ३‑मिनिटांचे व्हिडिओ २४ तासांत ८.7 मिलियन व्ह्यूज़ आणि ६५०k लाइक्स. डेटा‑अ‍ॅनालिटिक्स प्लॅटफॉर्म SocialBlade नुसार ‘Condemnation’ शब्दावरील गुगल सर्च ट्रेंड १४ महिन्यांच्या उच्चांकावर. अशा भावनिक वाक्यांनी दोन्हीकडे समर्थन व विरोध उत्स्फुर्त चर्चा पेटते; साहजिकच धोरणकर्त्यांवर दबाव वाढतो.
१३. कट्टरपंथ्यांवर आघात: मुस्लिम धर्मगुरूंची भूमिका
दिल्ली, लखनौ, श्रीनगरचे प्रमुख इमामांनी जुम्मा‑खुतब्यात एकत्रित दहशतवादाचा निषेध केला. ऑल इंडिया मुस्लिम पर्सनल लॉ बोर्डने अधिकृत पत्रक जाहीर केले “हल्लेखोर ‘खवारिज’ आहेत; इस्लामच्या नावाखाली हिंसा निषिद्ध.” धार्मिक पूल‑बिल्डिंगचे हे पाऊल सेक्युलर लोकांतील अविश्वास कमी करण्यास निर्णायक ठरू शकते.
१४. राजकीय नाट्य सत्ताधारी‑विरोधक यांचा सामना
सर्वपक्षीय बैठकीसाठी काँग्रेसकडून अधीर रंजन चौधरी, NCP‑शरद पवार, TMC‑डेरिक ओ’ब्रायन उपस्थित राहणार. याआधी अशा बैठकीत ‘हल्ला‑खतरेच्या इंटेलिजन्स इनपुट्स’ शेअर होतात; पण प्रत्यक्षात कितपत कारवाई या मुद्द्यावर चर्चासत्र रंगण्याची शक्यता. सोशल मीडियावर आधीच #PoliticalBlameGame ट्रेंडिंग.
१५. मीडिया एथिक्स भीषण दृश्यांचा मर्यादित वापर
दृश्य माध्यमांनी ‘पीडितांच्या धर्मावर फोकस’ करण्याऐवजी मानवीय त्रास मांडावा, असा पत्रकार मार्गदर्शक तत्त्वांवरचा आग्रह. प्रेस कौन्सिल ऑफ इंडियाने टीव्ही नेटवर्क्सना ‘सेंसेशनल स्क्रॉल’ कमी करण्याचे आवाहन केले. उच्च शिक्षण संस्थांतील मीडिया विद्यार्थ्यांसाठी हा हल्ला एक केस‑स्टडी ठरेल कुठल्या वर्तनसंहितेचा आदर्श घ्यायचा?
१६. मानसिक आरोग्य: सामूहिक आघातावर फर्स्ट‑एड
मास कॅज्युअल्टी घटनांनंतर ‘Secondary Trauma’ झपाट्याने होते. मनोचिकित्सक डॉ. अलका देशपांडे म्हणतात “दहशतीचे री‑रन्स पाहणे हे मेंदूसाठी कॉन्टिन्यूड स्ट्रेसर ठरते.” त्यांनी ‘3‑2‑1 Breathing Rule’ सुचवली तीन सेकंद श्वास आत, दोन रोखून, एक दीर्घ श्वास बाहेर; घड्याळाच्या प्रत्येक ‘टिक’सह शरीर रिलॅक्स. राष्ट्रीय आपत्कालीन मानसोपचार हेल्पलाइन 14416 वर कॉल्समध्ये २५ % वाढ नोंदली.
१७. सोशल मीडिया मॉडरेशनची गरज
दहशतवादी फुटेज, हेट‑स्पीच, अफवा या सर्वांची स्फोटक परिणती टाळण्यासाठी ट्विटर‑मेटाने ‘Crisis Misinformation Policy’ लागू केली. काही विखारी हँडल्स निलंबित. माहिती‑तंत्रज्ञान मंत्रालयाने Intermediary Guidelines 2023 अंतर्गत तातडीची नोटीस पाठवली अनवाणी व्हिडिओ पसरवणार्‍यांवर IT Act 69‑A ची कारवाई संभवते.
१८. दहशतवाद‑विरोधी कायद्यांत सुधारणा?
विरोधक UAPA मध्ये ‘Judicial Oversight’ व ‘Timeline For Charge‑Sheet’ कठोर करण्याची मागणी करणार आहेत. सुरक्षा तज्ज्ञांच्या मते, दोषसिद्धी दर २९ % वरून कमीतकमी ५० % करणे अत्यावश्यक; अन्यथा ‘Condemnation without Consequence’ हीच पोरकट पुनरावृत्ती.
१९. नाकेबंदी व काश्मिरी जनतेचा दैनंदिन फारक
सुरक्षेच्या नावाखाली ५६२ हॉट स्पॉट्सवर नाकेबंदी. स्थानिक टुरिस्ट गाइड तौसीफ अहमद सांगतो “पर्यटकच नसेल तर आम्ही रोज खाणार कसं?” म्हणूनच अशांतता आणि रोजगार यांच्यातील तळ ढवळून काढणारा प्रश्न पुन्हा ऐरणीवर.
Salim मर्चंटसारखी कलेची साद आणि जनमनाचा रुदन दोन्हीही सारख्याच महत्त्वाच्या; मात्र दीर्घकाळ टिकणारा बदल शासन, सुरक्षा‑यंत्रणा, समाजमाध्यम, धर्मगुरू, नागरिक प्रत्येकाने ‘कठोर न्याय + संवेदनशील संवाद + संयमित प्रसार’ ही त्रिसूत्री अंगीकारल्याशिवाय शक्य नाही. हल्ला कधीच संवाद थांबवत नाही; उलट प्रश्नांची जबाबदारी वाढवतो. Condemnation च्या पुढील पायरीवर परिणामकारक कृतीवर उभे राहणे हेच या बलिदानांना खरी श्रद्धांजली ठरेल.
