Hanuman Jayanti हा दिवस भारतभर मोठ्या श्रद्धेने साजरा केला जातो. २०२५ मध्ये ही जयंती १२ एप्रिल रोजी येत आहे. हा दिवस भगवान हनुमान यांच्या जन्मदिवसाचे प्रतीक आहे, ज्यांना बळ, भक्ती, आणि निस्वार्थ सेवेचे मूर्तिमंत रूप मानले जाते. रामायण आणि महाभारत या दोन्ही महाकाव्यांमध्ये त्यांचा महत्त्वपूर्ण सहभाग आहे.
पौराणिक कथा: रामायणातील हनुमान
रामचरितमानसामधील सर्वात प्रसिद्ध घटना म्हणजे लंकेतील त्यांची धाडसी यात्रा. सीता मातेच्या शोधासाठी त्यांनी समुद्र ओलांडून लंकेत प्रवेश केला. तेथे त्यांनी रावणाचा दरबार गाजवला आणि शेवटी आपल्या जळालेल्या शेपटीने संपूर्ण लंका पेटवला. ही कथा त्यांच्या अद्भुत शक्तीचा आणि सीतेप्रती असलेल्या भक्तीचा दाखला आहे.
याचप्रमाणे लक्ष्मणजींच्या प्राणवापसीसाठी त्यांनी संजीवनी बुटी आणण्याचे कार्य केले. त्यांची प्रत्येक कृती भक्ती आणि धैर्याचा सर्वोच्च नमुना आहे.
महाभारतातील हनुमान
महाभारतामध्येही हनुमानाचा उल्लेख येतो. अर्जुनाच्या रथावर ध्वज म्हणून हनुमान विराजमान होते. युद्ध समाप्त झाल्यावर अर्जुनाने रथातून उतरताच रथ जळून खाक झाला. यावरून हनुमानाची दिव्य उपस्थिति किती प्रभावी होती हे सिद्ध होते.
पूजेची पद्धत (Puja Vidhi)
Hanuman Jayanti दिवसी भक्तांनी सकाळी ब्रह्म मुहूर्तात उठून खालीलप्रमाणे पूजा करावी:
स्नान करून स्वच्छ कपडे परिधान करावेत.
पूजेच्या जागेची स्वच्छता करून भगवान हनुमानाची मूर्ती किंवा फोटो ठेवावा.
दिवा, अगरबत्ती प्रज्वलित करून हनुमान चालीसा, सुंदरकांड यांचे पठण करावे.
फळे, नैवेद्य अर्पण करावे.
“आरती की जय हनुमान लला की” हे गीत गात अarti करावी.
उपवास करणारे भक्त दिवसभर फलाहार करतात आणि सायंकाळी सात्त्विक भोजन घेतात.
Hanuman Jayanti : भक्ती, परंपरा आणि पूजेचे महत्त्वचे महत्त्व
Hanuman Jayanti फक्त एक धार्मिक दिवस नसून भक्ती, सेवा, आणि पराक्रमाचे प्रतीक आहे. भगवान हनुमान हे रुद्रावतार मानले जातात. अंजनी माता आणि केसरी यांचे पुत्र म्हणून जन्मलेले हनुमान ‘चिरंजीव’ म्हणजे अमर असल्याचे मानले जाते.
भगवान हनुमान हे संकटमोचन आहेत. त्यांच्या उपासनेने भक्तांचे सर्व संकटे दूर होतात, यश, आरोग्य आणि शांती प्राप्त होते. विशेषतः तरुण पिढीमध्ये हनुमानाची उपासना ही मानसिक बळ आणि आत्मविश्वास वाढवण्यासाठी केली जाते.
उत्सव समाजात
या दिवशी मंदिरे सजवली जातात. रांगोळ्या, फुलांची सजावट, भजन संध्या, कीर्तन, आणि सांस्कृतिक कार्यक्रम होतात. सोशल मीडियावर शुभेच्छा संदेश, फोटो, व्हिडिओ शेअर केले जातात. “जय श्री राम”, “जय हनुमान” असे घोष करत श्रद्धाळू प्रभू रामाच्या सेवकाला वंदन करतात.
सोशल मीडियासाठी शुभेच्छा संदेश–
जय बजरंगबली! हनुमान जयंतीच्या हार्दिक शुभेच्छा!
संकटांपासून संरक्षण मिळो, हनुमानाची कृपा सदैव राहो.
रामदूत, संकटमोचन, हनुमान महाराजांची कृपा सदैव आपल्यावर राहो.
Hanuman Jayanti साजरी करा भक्ती, पराक्रम आणि सेवाभावाने!
हनुमान जयंती २०२५: भक्ती, पराक्रम आणि अध्यात्म यांचा संगम
भारतीय संस्कृतीत अनेक धार्मिक सण आहेत, पण काही सण असे असतात जे केवळ उत्सवापुरतेच मर्यादित नसतात, तर ते आपल्याला आत्मशुद्धी, प्रेरणा आणि आंतरिक बळ देतात. त्यापैकीच एक म्हणजे Hanuman Jayanti – भगवान हनुमानाचा जन्मोत्सव.
हनुमान जयंती कधी आणि का साजरी केली जाते?
Hanuman Jayanti – हा सण चैत्र पौर्णिमेला दरवर्षी साजरा केला जातो. २०२५ मध्ये हा पवित्र दिवस १२ एप्रिल रोजी येतो आहे. अंजनी माता आणि केसरी यांना पवित्र शक्तींपासून पुत्रप्राप्ती या दिवशी झाली, जो पुढे चालून संपूर्ण सृष्टीचा रक्षक ठरला. भगवान हनुमान हे शिवाचे रुद्रावतार मानले जातात.
हनुमान जयंतीचे धार्मिक व पौराणिक महत्त्व
हनुमानजींचे पूर्ण जीवन रामभक्ती, पराक्रम, निष्ठा आणि सेवाभावाचे प्रतिज्ञाखंड आहे. रामायण आणि महाभारत या यापैकी दोन महाकाव्यात त्याचा मजबूत सहभाग दिसतो.
रामायणातील हनुमान:
रामायणामध्ये सीता मातेची शोध प.Surface येत पोचलेल्या हनुमानाची गोष्ट प्रसिद्ध आहे. त्यांनी समुद्रावरून उडी मारून लंका तक गाठले, रावणाचा दरबार हादरवला, सीतेला संदेश दिला आणि शेवटी लंका जाळून टाकले. त्याची ही कार्यक्षमता आणि भक्ती एक असा अद्वितीय संगम होता.
महाभारतातील हनुमान:
महाभारतात अर्जुनाच्या रथावर हनुमान ध्वज म्हणून विराजमान होते. युद्धानंतर अर्जुन रथातून उतरल्यावर रथ जळून खाक झाला – यावरून हनुमानाची दिव्य उपस्थिति किती प्रभावी होती, हे लक्षात येते.
हनुमानाचे चिरंजीवत्व
हनुमान हे चिरंजीवी, म्हणजेच अमर मानले जातात. असे मानले जाते की ते आजही पृथ्वीवर अस्तित्वात आहेत. त्यांचे नामस्मरण केल्याने भक्तांना शौर्य, आरोग्य आणि यश प्राप्त होते.
Hanuman Jayanti चे आध्यात्मिक महत्त्व
हनुमान हे संकटमोचक आहेत. त्यांचे स्मरण केल्याने संकट दूर होतात, आत्मबल वाढते, मनोबल व प्राणशक्ती टिकते. हनुमान जयंती म्हणजे भक्ती, समर्पण, व संयम यांची परिपूर्ण झलक आहे.
हनुमान जयंतीची पूजा विधी
हनुमान जयंतीच्या दिवशी खालीलप्रमाणे पूजा केली जाते:
ब्रह्म मुहूर्तात उठणे – हनुमान हा वेळ अत्यंत शुभ मानला जातो.
स्नान करून स्वच्छ वस्त्रे परिधान करावीत.
हनुमानजींच्या मूर्ती किंवा फोटोची स्थापना पूजा स्थळी करावी.
दिवा, अगरबत्ती प्रज्वलित करून मंत्रोच्चार करावेत.
हनुमान चालीसा, सुंदरकांड आणि रामायणाचे पठण केले जाते.
नैवेद्य अर्पण म्हणून बेसन लाडू, पान, सुपारी, गूळ अर्पण करतात.
आरती – “आरती की जय हनुमान लला की” म्हणत भावपूर्ण आरती केली जाते.
उपवास – अनेक भक्त या दिवशी उपवास करून केवळ फलाहार करतात.
सामाजिक आणि सांस्कृतिक कार्यक्रम
विविध ठिकाणी भजन संध्या, कीर्तन, रथयात्रा, आणि प्रभातफेरी संपूर्ण देशात आयोजित केल्या जातात. शाळांमध्ये आणि मंडळांमध्ये नाट्य सादरीकरण होते, जिथे हनुमानाच्या पराक्रमाची गाथा साकारली जाते.
सोशल मीडियावरील भक्ती उत्सव
आजच्या डिजिटल युगात हनुमान जयंतीचे महत्त्व सोशल मीडियावर देखील मोठ्या प्रमाणात पाहायला मिळते. WhatsApp Status, Facebook Posts, Instagram Reels, यावर जय हनुमान, जय बजरंगबली अशा घोषणांचा वर्षाव होतो.
Hanuman Jayanti –काही लोकप्रिय शुभेच्छा संदेश:
“जय जय हनुमान गोसाईं, कृपा करो गुरुदेव की नाईं! शुभ हनुमान जयंती!”
“हनुमानाची भक्ती करा, संकटे टाळा. शुभेच्छा!”
“हनुमान आपल्याला बल, बुध्दी आणि भक्ती देवो!”
बाल व युवा वर्गासाठी प्रेरणा
Hanumans हे बालगोपाळांसाठी आदर्श आहेत – कारण ते पराक्रमी असूनही सेवाभावी व नम्र होते. हनुमान उपासना विद्यार्थ्यांसाठी स्मरणशक्ती व एकाग्रता वाढवण्यासाठी मानली जाते.
वास्तुशास्त्रात हनुमानाचे स्थान
वास्तुशास्त्रात घरात दक्षिण दिशेला हनुमानाची मूर्ती ठेवणे शुभ मानले जाते. त्यांच्या उपासनेमुळे नकारात्मक ऊर्जा दूर होते, आणि घरात सौख्य व शांती नांदते.
