आधुनिक धावपळीच्या जीवनशैलीमध्ये महिलांना अनेक शारीरिक आणि मानसिक ज्याचे सामना करावे लागतात ती समस्या वगळता. त्यातलेच एक मोठे कारण म्हणजे हार्मोनल असंतुलन. यामुळे ‘पीसीओएस’ (PCOS) आणि ‘पीसीओडी’ (PCOD) सारख्या गंभीर समस्या जन्म घेतात. यामुळे महिलांचे शारीरिक आणि मानसिक आरोग्य प्रभावित होते. अशा परिस्थितीत पीसीओएस आणि पीसीओडीमध्ये काय फरक आहे, हे जाणून घेणे अत्यंत महत्त्वाचे आहे. पीसीओडी (PCOD) काय आहे? ‘पीसीओडी’ म्हणजे पॉलीसिस्टिक ओव्हरी डिसऑर्डर. हा एक हार्मोनल विकार आहे, ज्यामुळे महिलांच्या अंडाशयात अनेक सिस्ट तयार होतात. या सिस्टमुळे मासिक पाळीचे नियमितपणे होणे कठीण होते. याच्या कारणांमध्ये अधिक वजन, ताणतणाव, आणि हार्मोनल असंतुलन हे मुख्य कारणे आहेत. पीसीओडीचे सामान्य लक्षणे म्हणजे, अनियमित मासिक पाळी, पोटाभोवती चरबी जमा होणे, त्वचेवर पुरळ आणि केस गळणे. यामुळेच महिलांच्या प्रजनन क्षमतेवरही परिणाम ही योग्य उपचार आणि जीवनशैलीत व्यातरण करून, पीसीओडीवर नियंत्रण मिळवता येऊ शकते. पीसीओएस ची मुख्य उपचार जीवनशैलीचे बदल व योग्य भोजन. पीसीओएस (PCOS) चे काय तात्विक अस्तित्व असत्या? ‘पीसीओएस’ म्हणजे पॉलीसिस्टिक ओव्हरी सिंड्रोम. हा एक अधिक गंभीर हार्मोनल विकार आहे. पीसीओएस असलेल्या महिलांच्या अंडाशयात मोठ्या प्रमाणावर सिस्ट तयार होऊ शकतात. यामुळे हार्मोनल असंतुलन तयार होते. पीसीओएसचे लक्षणे हे पीसीओडीपेक्षा अधिक गंभीर असू शकतात. अनियमित मासिक पाळी, चेहऱ्यावर किंवा शरीरावर अतिरिक्त केस येणे, वजन वाढणे, आणि त्वचेवर पुरळ यांचा समावेश यामध्ये होतो. पीसीओएसमध्ये शरीरातील अंडाशयाचे कार्य प्रभावित होते, त्यामुळे महिलांना गर्भधारणेमध्ये अडचणी येऊ शकतात. पीसीओएसचा कोणताही कायमस्वरूपी उपचार उपलब्ध नाही, परंतु उपचारांद्वारे लक्षणे कमी केली जाऊ शकतात. हार्मोनल थेरपी आणि जीवनशैलीत बदल, व्यायाम आणि आहार यावर लक्ष केंद्रित करून पीसीओएसचे व्यवस्थापन शक्य आहे. पीसीओडी आणि पीसीओएसमधील फरक उत्पत्ति आणि कारणे: पीसीओडी (PCOD) हे मुख्यतः अंडाशयाच्या लहान सिस्टमुळे होते. याचा मुख्य कारण वजन वाढणे आणि हार्मोनल बदल आहेत. पीसीओएस (PCOS) एक सिंड्रोम आहे जे हार्मोनल असंतुलनामुळे होते, ज्यामध्ये शरीरातील प्रजनन संप्रेरकाचे असंतुलन आणि अंडाशयात मोठ्या सिस्टचा निर्माण होतो. लक्षणे: पीसीओडीमध्ये सामान्यतः अनियमित मासिक पाळी, पोटाभोवती चरबी जमा होणे, आणि त्वचेवर पुरळ येणे ही लक्षणे असतात. पीसीओएसमध्ये अनियमित मासिक पाळी, चेहऱ्यावर किंवा शरीरावर अतिरिक्त केस येणे, वजन वाढणे, आणि त्वचेवर पुरळ येणे यामध्ये अधिक गंभीर लक्षणे दिसतात. उपचार: पीसीओडीच्या उपचारामध्ये आहार, व्यायाम, आणि हार्मोनल उपचारांचा समावेश असतो. पीसीओएसमध्ये हार्मोनल थेरपी, वजन नियंत्रण, आणि जीवनशैलीतील बदल आवश्यक असतात. गंभीरता: पीसीओडीची समस्या व्यवस्थापित केली जाऊ शकते, परंतु ती गंभीर नसते. पीसीओएस एक गंभीर समस्या असू शकते, जी महिलांच्या प्रजनन क्षमता आणि समग्र आरोग्यावर प्रभाव पाडू शकते. पीसीओडी आणि पीसीओएसचे उपचार पीसीओडी आणि पीसीओएसच्या उपचारांचा मुख्य आधार जीवनशैलीतील बदल आहे. यामध्ये संतुलित आहार, नियमित व्यायाम, ताणतणाव कमी करणे आणि मानसिक आरोग्याला महत्त्व देणे यांचा समावेश आहे. आहार: पीसीओडी आणि पीसीओएसच्या लक्षणांना कमी करण्यासाठी, पेकते फळे, भाज्ये, कमी ग्लायसेमिक इंडेक्स वाले भोजन, आणि प्रोटिनयुक्त खाद्य वापरणे आवश्यक आहे. फास्ट फूड, शर्करेचे प्रमाण कमी करणे, आणि ताज्या फळांचा आणि भाज्यांचा वापर वाढवण्यावर स्पेशल दिले पाहिजे. व्यायाम: नियमित व्यायाम केल्याने शरीरातील वजन कमी होईल आणि हार्मोनल असंतुलन नियंत्रित होईल. हळूहळू व्यायामाची मात्रा वाढवणे आणि कार्डिओ व्यायाम, योग आणि स्ट्रेचिंग महत्त्वाचे असतात. ताणतणाव नियंत्रण: ताणतणावामुळे हार्मोनल असंतुलन होऊ शकते. मेडिटेशन, योगा, आणि मानसिक शांती साधून ताणतणाव कमी करण्याचा प्रयत्न करा पीसीओडी आणि पीसीओएस ही गंभीर आणि अडचणी वाढवणारी हार्मोनल विकारांची स्थिती आहेत. महिलांनी या समस्यांबद्दल अधिक माहिती घेतली पाहिजे आणि लवकरच उपचार सुरू करावेत. जर तुम्हाला अनियमित मासिक पाळी, वजन वाढणे, केस गळणे, किंवा इतर कोणतीही समस्यांचा सामना करावा लागत असेल, तर डॉक्टरांचा सल्ला घेणे अत्यंत महत्त्वाचे आहे. टीप: वरील माहिती फक्त संदर्भासाठी आहे, कृपया उपचारासाठी तज्ज्ञ डॉक्टरांचा सल्ला घ्या. Mumbai च्या Neha Bhosale यांनी IIM मधून MBA केलं पण नोकरी सोडून मिळवलं UPSC मध्ये यश! #upsc #mpsc
